الگوی کشت باید پویا و تابع اصول حکمرانی آب باشد
تقی عبادی، مدیرکل دفتر توسعه فنی شرکت مدیریت منابع آب ایران، در نشستی با عنوان «کشاورزی و مسئله آب؛ بحران مدیریت یا بحران اقلیم» به بیان دیدگاهها و چالشهای موجود در مدیریت منابع آب و کشاورزی پرداخت. وی تاکید کرد که یکی از اصلیترین مشکلات در این زمینه، نبود یک الگوی کشت عملیاتی است که بهطور همزمان با اسناد بالادستی و شرایط واقعی کشور تطابق داشته باشد. عبادی اظهار داشت که این فقدان، اجرای سیاستهای حمایتی را به یک چالش جدی تبدیل کرده است، زیرا حمایت بدون برنامهریزی دقیق نه تنها به بهبود شرایط کمک نمیکند، بلکه میتواند خسارتهای بیشتری را برای کشور به همراه داشته باشد.
عبادی با اشاره به لزوم شفافسازی چشماندازها و رویکردها در حوزه کشاورزی و منابع آب، تأکید کرد که تعیین اهداف دقیق و عملیاتی برای توسعه این بخش ضروری است. وی همچنین درباره مدیریت آبهای سطحی گفت که این حوزه به دلیل زیرساختهای پیچیدهای مانند سدها، کانالهای آبیاری و شبکههای توزیع، نیازمند مدیریت توسط نهادهای تخصصی است. او هشدار داد که واگذاری مدیریت این بخش به نهادها یا افراد غیرمتخصص میتواند مشکلات جدی و حتی بحرانهایی را در سیستم منابع آب ایجاد کند.
در ادامه، عبادی به وضعیت بحرانی منابع آب زیرزمینی اشاره کرد و اعلام داشت که میزان برداشت از آبهای زیرزمینی تجدیدپذیر تا سال ۱۳۹۵ به بیش از ۱۱۰ درصد ظرفیت آن رسیده است. این در حالی است که برداشت مجاز تنها ۴۰ درصد ظرفیت این منابع است. وی بیان کرد که این وضعیت نه تنها نشاندهنده تخریب جدی منابع آبی کشور است، بلکه هشداری برای ضرورت اقدامات فوری در این زمینه میباشد.
وی افزود که تطبیق الگوی کشت با شرایط سال آبی و نیازهای واقعی کشور از مهمترین الزامات مدیریت بهینه منابع آب و کشاورزی است. عبادی بر این باور است که برای اجرای یک الگوی کشت موفق، باید اقتصاد بازار نقش پررنگتری در مدیریت منابع ایفا کند. وی تاکید کرد که نمیتوان انتظار داشت نهادههای کشاورزی همچنان به صورت یارانهای ارائه شوند، در حالی که محصولات نهایی بر اساس قیمتهای جهانی تعیین میشوند. این تناقض، مشکلاتی جدی در اقتصاد کشاورزی کشور ایجاد کرده است.
عبادی در ادامه به مفهوم "الگوی کشت پویا" اشاره کرد و گفت که این الگو باید به گونهای طراحی شود که بتواند با تغییرات شرایط اقلیمی، اقتصادی و آبی سازگار باشد. او تاکید کرد که این الگو باید نه تنها از اصول کشاورزی پایدار پیروی کند، بلکه با اصول حکمرانی خوب در حوزه مدیریت آب نیز همسو باشد. عبادی اضافه کرد که اصول حکمرانی خوب شامل شفافیت در تصمیمگیریها، مشارکت ذینفعان، پاسخگویی و استفاده بهینه از منابع موجود است.
وی خاطرنشان کرد که برای تحقق چنین الگویی، همکاری نزدیک میان بخشهای مختلف دولتی و خصوصی، بهرهبرداران کشاورزی و نهادهای تحقیقاتی ضروری است. عبادی همچنین بر اهمیت آموزش کشاورزان برای استفاده از روشهای مدرن و بهرهور تأکید کرد و گفت که آموزش یکی از ارکان اصلی در بهبود بهرهوری و پایداری تولید کشاورزی است.
در پایان، عبادی به نقش اقتصاد نهادهها در تعیین سیاستهای کشاورزی اشاره کرد و گفت که مدیریت بهینه نهادهها باید به شکلی باشد که تعادل مناسبی بین یارانهها و قیمتگذاری محصولات نهایی ایجاد شود. وی تأکید کرد که تنها با برنامهریزی دقیق و اجرای یکپارچه سیاستها میتوان به پایداری منابع آب و توسعه کشاورزی دست یافت.