برداشت کاهو از مزارع بوشهر آغاز شد
کاهش سطح زیر کشت کاهو در روستای آبطویل؛ چالش‌ها، دلایل و راهکارهای بهبود
روستای آبطویل، یکی از قطب‌های کشاورزی استان بوشهر، سال‌ها به عنوان مرکز تولید صیفی‌جات و سبزیجات شناخته شده است. این منطقه که در گذشته حدود ۷۰ تا ۸۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی خود را به کشت محصولات متنوع اختصاص داده بود، اکنون با کاهش قابل‌توجهی در سطح زیر کشت و عملکرد محصولات روبه‌رو شده است. مهم‌ترین عوامل این کاهش، خشکسالی‌های متوالی، نوسانات آب‌وهوایی، کمبود منابع آبی باکیفیت و افزایش شوری آب (EC) عنوان شده است.
چالش‌های کشاورزی در آبطویل و کاهش تولید کاهو
یکی از محصولات استراتژیک این منطقه، کاهو است که در سال‌های گذشته بین ۳۰ تا ۴۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی آبطویل را به خود اختصاص داده و با میانگین عملکرد ۳۵ تا ۴۰ تن در هر هکتار، سهم بزرگی در تأمین نیاز بازار داشت. اما به دلیل شرایط نامساعد محیطی و محدودیت‌های منابع آبی، سطح زیر کشت این محصول در سال جاری به ۶ هکتار کاهش یافته است. پیش‌بینی‌های کارشناسان نشان می‌دهد که عملکرد هر هکتار به ۵ تا ۶ تن کاهش خواهد یافت، که این رقم در مقایسه با سال‌های گذشته کاهش چشمگیری دارد.
این روند نزولی نه‌تنها موجب کاهش درآمد کشاورزان شده، بلکه تأثیرات منفی بر تأمین بازارهای داخلی نیز داشته است. اگر این روند ادامه پیدا کند، احتمال دارد که تولید این محصول در آبطویل با مشکلات جدی‌تری مواجه شود.
دلایل اصلی کاهش تولید کاهو در آبطویل
کارشناسان بخش کشاورزی معتقدند که دلایل کاهش سطح زیر کشت و عملکرد محصولات کشاورزی در این منطقه شامل موارد زیر است:
خشکسالی و کمبود منابع آبی
- خشکسالی‌های متوالی و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش تولید در این منطقه محسوب می‌شود. کاهش بارندگی‌ها باعث افت کیفیت و کمیت آب در دسترس کشاورزان شده است.
افزایش شوری خاک و آب (EC بالا)
- افزایش میزان نمک در منابع آبی مورد استفاده برای آبیاری، باعث کاهش رشد گیاهان و افت کیفیت محصولات شده است. این موضوع به‌ویژه در کشت کاهو که نیاز به آب با کیفیت بالا دارد، تأثیر زیادی گذاشته است.
افزایش هزینه‌های تولید
- بالا رفتن هزینه‌های کود، بذر، تجهیزات آبیاری و نیروی کار باعث شده که برخی کشاورزان از کشت این محصول صرف‌نظر کنند یا سطح زیر کشت خود را کاهش دهند.
کاهش حاصلخیزی خاک
- فرسایش خاک و کمبود مواد مغذی موردنیاز برای رشد گیاهان، عملکرد کاهو و سایر صیفی‌جات را تحت تأثیر قرار داده است. بدون تغذیه مناسب و مدیریت صحیح خاک، محصولات کیفیت مطلوبی نخواهند داشت.
عدم دسترسی به روش‌های نوین کشاورزی
- بسیاری از کشاورزان هنوز به روش‌های سنتی کشاورزی وابسته هستند و از فناوری‌های نوین مانند آبیاری قطره‌ای، تغذیه گیاهی بهینه و اصلاح بذرهای مقاوم به خشکی استفاده نمی‌کنند.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت تولید کاهو
برای بهبود شرایط کشاورزی و افزایش عملکرد کاهو در آبطویل، راهکارهای زیر پیشنهاد شده است:
استفاده از روش‌های نوین آبیاری
- جایگزینی روش‌های سنتی آبیاری با سیستم‌های پیشرفته مانند آبیاری قطره‌ای و هوشمند، می‌تواند مصرف آب را کاهش داده و بازدهی محصولات را افزایش دهد.
اصلاح الگوی کشت و تناوب زراعی
- تغییر الگوی کشت و استفاده از تناوب زراعی مناسب، موجب بهبود کیفیت خاک و افزایش بهره‌وری در طولانی‌مدت خواهد شد.
استفاده از بذرهای مقاوم به خشکی
- به‌کارگیری بذرهای اصلاح‌شده و مقاوم به کم‌آبی، می‌تواند عملکرد محصولات را در شرایط دشوار محیطی حفظ کند.
بهبود تغذیه گیاهی و استفاده از کودهای آلی
- استفاده از کودهای آلی و زیستی به‌جای کودهای شیمیایی، می‌تواند کیفیت خاک را بهبود بخشیده و باعث افزایش عملکرد محصولات شود.
ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای تأمین آب کشاورزی
- اجرای پروژه‌های ذخیره‌سازی آب، احداث سدهای کوچک و استفاده از منابع جایگزین مانند آب‌شیرین‌کن‌ها، می‌تواند مشکل کمبود آب را تا حدی برطرف کند.
فرایند کاشت و برداشت کاهو در آبطویل
کاهو به عنوان یکی از محصولات شاخص این منطقه، در مهرماه به‌صورت خزانه‌کاری کشت می‌شود. پس از رشد اولیه، در آبان‌ماه به زمین اصلی منتقل شده و فرآیند داشت و مراقبت از گیاه آغاز می‌شود. این محصول از اوایل بهمن‌ماه آماده برداشت است و بسته به شرایط جوی، عملیات برداشت ممکن است تا اواسط فروردین‌ماه ادامه یابد.
بازار فروش و صادرات کاهوی آبطویل
محصولات کشاورزی این منطقه، از جمله کاهو، علاوه بر تأمین نیاز بازارهای محلی، به شهرستان‌های استان بوشهر و برخی استان‌های همجوار نیز ارسال می‌شود. کیفیت بالای این محصول موجب شده که در میان خریداران عمده و توزیع‌کنندگان محصولات کشاورزی، طرفداران زیادی داشته باشد.
با اتخاذ راهکارهای نوین کشاورزی، افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت محصولات، می‌توان جایگاه این محصول را در بازار داخلی تثبیت کرد و حتی به توسعه بازارهای صادراتی نیز اندیشید.