تنظیم بازار محصولات کشاورزی روی هواست؟
چالش‌های تنظیم بازار کالاهای اساسی در ماه‌های اخیر
در شش ماه گذشته، یکی از مهم‌ترین انتقادات کارشناسان اقتصادی به عملکرد وزارت جهاد کشاورزی، ضعف در تنظیم بازار کالاهای اساسی بوده است. افزایش قیمت برخی محصولات ضروری مانند برنج، روغن، سیب‌زمینی و گوشت قرمز، باعث شده است که بسیاری از مصرف‌کنندگان برای تأمین نیازهای روزمره خود با مشکلاتی مواجه شوند.
با روی کار آمدن دولت جدید و انتصاب وزیر تازه در وزارت جهاد کشاورزی، تغییراتی در سیاست‌های تأمین و عرضه کالاهای اساسی ایجاد شد. با این حال، برخی از این سیاست‌ها نتوانسته‌اند مانع از افزایش قیمت‌ها و کاهش دسترسی به این محصولات برای مردم شوند.
عوامل تأثیرگذار بر افزایش قیمت کالاهای اساسی
کارشناسان حوزه اقتصاد و کشاورزی معتقدند که دلایل متعددی در افزایش قیمت کالاهای اساسی نقش داشته‌اند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
کاهش واردات:
- بر اساس آمارهای رسمی، میزان واردات روغن در ماه‌های اخیر ۳۲ درصد و واردات برنج بیش از ۲۰ درصد کاهش داشته است. این کاهش عرضه، به‌طور مستقیم بر افزایش قیمت‌ها تأثیر گذاشته است.
مشکلات تولید داخلی:
- برخی تحلیل‌گران اقتصادی معتقدند که تولید داخلی نتوانسته است به اندازه کافی نیاز بازار را تأمین کند و آمارهای ارائه‌شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی درباره تولید برخی محصولات، از جمله برنج، غیرواقعی است.
دخالت‌های غیرکارشناسی در تنظیم بازار:
- برخی تصمیمات وزارت جهاد کشاورزی، مانند کنترل شدید قیمت‌ها یا تعیین سهمیه‌های جدید برای واردات، باعث ایجاد ناهماهنگی در عرضه و تقاضا شده است.
احتکار و واسطه‌گری:
- در برخی مناطق کشور، گزارش‌هایی از احتکار کالاهایی مانند برنج و سیب‌زمینی منتشر شده که منجر به افزایش قیمت آن‌ها در بازار شده است.
آمار تولید برنج؛ اختلاف نظر کارشناسان با وزارت جهاد کشاورزی
وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده است که تولید برنج در سال جاری به ۲.۷ میلیون تن خواهد رسید. اما کارشناسانی مانند شایگان ادیبی این آمار را نادرست می‌دانند و معتقدند که شرایط تولید در سال جاری بهبود نیافته است.
ادیبی توضیح می‌دهد: «با توجه به عدم تأمین مناسب نهاده‌های کشاورزی، میزان بذر گواهی‌شده توزیع‌شده بین کشاورزان کاهش یافته و رشد محسوسی در تولید برنج مشاهده نمی‌شود. در نتیجه، افزایش تولید تا این حد، غیرواقعی به نظر می‌رسد.»
او تأکید کرد که اعلام چنین برآوردهایی بدون پشتوانه واقعی، می‌تواند منجر به افزایش قیمت برنج در بازار و همچنین افزایش هزینه‌های تولید برای کشاورزان در سال آینده شود.
وضعیت تأمین گوشت قرمز در بازار
حمید شاهسواری، یکی از فعالان صنعت دامپروری، درباره وضعیت بازار گوشت قرمز اظهار داشت: «با وجود افزایش تولید داخلی و همچنین واردات گسترده، همچنان شاهد کمبود عرضه در بازار هستیم. این موضوع نشان می‌دهد که سیاست‌های تنظیم بازار کارآمد نبوده و مصرف‌کنندگان همچنان در تأمین گوشت قرمز با مشکل مواجه‌اند.»
او همچنین افزود که بسیاری از دامداران از سیاست‌های اخیر وزارت جهاد کشاورزی ناراضی هستند، چراکه قیمت نهاده‌های دامی افزایش یافته و هزینه‌های تولید گوشت بالا رفته است. در نتیجه، بسیاری از دامداران تمایلی به عرضه دام خود با قیمت‌های تعیین‌شده از سوی دولت ندارند.
واکنش وزارت جهاد کشاورزی به مشکلات بازار برنج و سیب‌زمینی
در پی افزایش قیمت برنج و سیب‌زمینی، وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرد که برخی افراد سودجو در شهرهای مختلف اقدام به احتکار این محصولات کرده بودند و برخوردهای قانونی لازم با آن‌ها انجام شده است.
او افزود: «در حال حاضر، این کالاها از انبارها خارج شده و در حال توزیع در بازار هستند. دولت تمام تلاش خود را به کار گرفته تا بازار این محصولات به تعادل برسد.»
نقش دلالان و عدم نظارت مؤثر بر بازار
در سال‌های گذشته، همواره دلالان و واسطه‌ها به‌عنوان یکی از عوامل اصلی افزایش قیمت کالاهای اساسی معرفی شده‌اند. اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که مشکل اصلی، نبود نظارت کافی از سوی نهادهای دولتی است.
در حال حاضر، مشخص نیست که چه اقداماتی برای مقابله با نقش واسطه‌ها در بازار در نظر گرفته شده است. اما تا زمانی که نظارت دقیق‌تری بر روند عرضه و توزیع کالاهای اساسی وجود نداشته باشد، احتمال ادامه بی‌ثباتی در بازار همچنان بالا خواهد بود.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
- کاهش واردات و مشکلات تولید داخلی، از عوامل اصلی افزایش قیمت کالاهای اساسی بوده‌اند.
- آمارهای ارائه‌شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی درباره تولید برخی محصولات، از جمله برنج، مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفته است.
- بازار گوشت قرمز همچنان با کمبود عرضه مواجه است، باوجود اینکه تولید داخلی افزایش یافته و واردات انجام شده است.
- دولت اعلام کرده است که با احتکار کالاهای اساسی مقابله کرده و تلاش دارد قیمت‌ها را کنترل کند.
- دلالان و واسطه‌ها همچنان نقش مهمی در بی‌ثباتی بازار دارند و نظارت کافی برای کنترل آن‌ها وجود ندارد.
در مجموع، وضعیت بازار کالاهای اساسی نشان می‌دهد که سیاست‌های تنظیم بازار نیازمند بازنگری و اصلاحات جدی هستند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای مصرف‌کنندگان باشند.