فرصت‌سوزی و انفعال در تجارت با روسیه برای تنظیم بازار نهاده
در حالی که در دیدار پزشکیان با پوتین، پیشنهاد شد که استثنائی برای صادرات نهاده به ایران در نظر گرفته شود و در این میان چین توانست معافیت ۵۳۷ هزار تنی برای واردات ذرت و جو از روسیه دریافت کند، وزارت جهاد کشاورزی هنوز اقدامی برای مذاکره نکرده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، جو و ذرت به‌عنوان دو محصول اساسی در سطح جهانی، نقش بسیار مهمی در تأمین امنیت غذایی و پایداری اقتصادی کشورهای مختلف دارند. این دو محصول نه تنها به‌عنوان خوراک دام و طیور، بلکه در صنایع غذایی و تولید سوخت‌های زیستی نیز کاربردهای گسترده‌ای دارند. وابستگی شدید صنعت دامپروری به این نهاده‌ها باعث شده است که نوسانات در تولید، قیمت و واردات این محصولات، تأثیر مستقیمی بر بازارهای مختلف از جمله گوشت و لبنیات داشته باشد.
همچنین، تغییرات اقلیمی، نوسانات قیمتی در بازارهای جهانی و سیاست‌های حمایتی دولت‌ها در حوزه کشاورزی، عواملی هستند که می‌توانند عرضه و تقاضای این محصولات را تحت تأثیر قرار دهند. در این گزارش به بررسی جایگاه این محصولات در اقتصاد کشاورزی، تأثیرات آن‌ها بر زنجیره تأمین غذایی و چالش‌های تأمین و توزیع آن‌ها خواهیم پرداخت.
چرا قیمت ذرت و جو افزایش یافت؟
دو ماه پیش روسیه اعلام کرده بود که از 15 فوریه (27 بهمن) صادرات ذرت و جو به ایران را متوقف خواهد کرد. در همان زمان برخی از فعالان اقتصادی هشدار دادند که دولت باید به سرعت وارد عمل شده و اقدامات دیپلماتیک و اقتصادی لازم را انجام دهد. اما با گذشت زمان، روسیه این تصمیم را اجرایی کرد و به دنبال آن قیمت جو در بازار داخلی به 11,300 تومان و حتی بالاتر از نرخ مصوب رسید. قیمت ذرت نیز از 9,400 تومان به 11,300 تومان افزایش یافت.
چرا ایران از این ممنوعیت مستثنی نشد؟
اگرچه در نشست ژانویه رؤسای جمهوری ایران و روسیه در این باره صحبت کردند و پیشنهاد ایران برای معافیت از این ممنوعیت مورد تأسیس رئیس‌جمهور روسیه قرار گرفت، اما پیگیری‌های وزارت جهاد کشاورزی در این خصوص با تأخیر مواجه شد. در حالی که مقامات چینی به‌سرعت از دو استان مرزی خود درخواست معافیت کردند و توانستند 537 هزار تن ذرت و جو از روسیه دریافت کنند، ایران از این فرصت محروم ماند.
جبران انفعال در تصمیم‌گیری با ذخایر استراتژیک؟
اسحاق بندانی، عضو اتاق بازرگانی ایران، در آخرین نشست هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی از سیاست‌های دولت در تأمین نهاده‌های دامی انتقاد کرد و نسبت به افزایش قیمت محصولات پروتئینی در سال آینده هشدار داد. وی همچنین به تأخیر در تخصیص ارز برای واردات نهاده‌های دامی اشاره کرد و گفت: «تأخیر در تخصیص ارز باعث شد که فرصت خرید نهاده از روسیه از دست برود و مشکلاتی برای شرکت‌های واردکننده کالا ایجاد شد.»
وی در ادامه افزود: «در حالی که در نشست رئیس‌جمهور ایران با پوتین پیشنهاد شد که معافیتی برای صادرات نهاده‌ها به ایران در نظر گرفته شود، اما وزارت جهاد کشاورزی هیچ اقدامی در این راستا انجام نداد.»
نقد سیاست‌های اقتصادی در تأمین نهاده‌های دامی
بندانی همچنین از رانت‌های موجود در تخصیص نهاده‌های دامی انتقاد کرد و به تشکیل کمیته‌های استثنائی در وزارت جهاد کشاورزی اشاره کرد. وی مدعی شد که سهمیه‌های خاص به برخی شرکت‌های خاص اختصاص می‌یابد که خارج از سامانه‌های رسمی هستند.
ضرورت متنوع‌سازی مبادی تأمین کالاهای اساسی
متنوع‌سازی مبادی تأمین کالاهای اساسی یکی از اصول سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است که بر لزوم تأمین امنیت غذایی و مقاوم‌سازی اقتصاد کشور در برابر شوک‌های بیرونی تأکید دارد. به همین دلیل باید این سؤال مطرح شود که چرا وقتی امکان تأمین نهاده‌ها از روسیه وجود داشت، اقدامی برای حفظ این مسیر نشد؟
سوال‌های مهم در سیاست‌های تجاری
سوالی که در اینجا باید پاسخ داده شود این است که چرا ایران به‌جای تأمین نهاده‌ها از روسیه، منابع مالی خود را برای خرید از شرکت‌های غربی در برزیل اختصاص داد؟ آیا این سیاست اقتصادی در شرایط جنگ اقتصادی و تحریم‌ها معقول است که منابع کشور در اختیار شرکت‌هایی قرار گیرد که خود جزو تحریم‌کنندگان ایران هستند؟